سيستم عامل سيمبيان
مقدمه
در اين پست تلاش ميكنيم كه سيستم عامل سيمبيان را معرفي كنيم و سري هاي
مختلف آن را ذكر كنيم قبل از هر چيز بايد اين نكته را ذكر كرد كه سيمبين در
حال حاضر بيشترين كاربرد را بين سيستم عامل هاي موبايل دارد يا بهتر باشد
اين گونه بگوييم بيشتر گوشي هاي موبايل كه داراي سيستم عامل است با سيمبين
پشتيباني ميشوند
ابتدا ميخواهيم داستان شكل گيري Symbian را به طور مختصر بيان كنيم كه در
اين بين گريز كوتاهي به تاريخچه شركت نوكيا نيز خواهيم زد چون Symbian
تقريبا برآمده از اين غول بزرگ فنلاندي است و بعد دسته بندي ورژنهاي
Symbian .در ضمن اشاراتي هم به ساختار دروني سيمبيان خواهيم كرد اما قصد
باز كردن اين موضوع را نداريم هر چند كه اگر شخصي مايل به اطلاعاتي در اين
باره بود ذيل پست ذكر كند تا در پستي جداگانه موضوع ساختار دروني سيمبيان
را نقل كنيم
تاريخچه اي از نوكيا
برای اینکه به روزهای طلائی Symbian برسیم تامل در محصولات اولیه نوکیا
خالی از لطف نیست روزهائی که تصور دنیائی چون امروز برای تلفن همراه چیزی
بیش از یک توهم بزرگ نبود و تنها وسایلی که این نقش را برای ما در آن
روزگاران بازی می کردند تلفن های بیسیم نچندان کوچک ما بودند تا اینکه نسل
اول و دوم تلفن های همراه نوکیا بدنیا آمدند که به اختصار DCT1 &
DCT2 نامیده می شدند (DCT=Digital Core Technology). البته این نامی
بود که نوکیا برای نامیدن محصولات تازه خود بکار می بُرد.
گوشيهايي كه تنها براي انتقال صوت طراحي شده بودند .بتدريج محصولات نوكيا
پا به عرصه وجود نهادند و نوكيا همراه با اين گوشيها ابتكارت خود را به
نمايش گذاشت استفاده از سیمکارت کوچک در گوشيهاي 2000 دلاري 2100 و i2110,
اجاد دکمه جهتی (NaviKey) بهمراه دکمه جدید C در گوشي3110 که این دکمه
در هر جای منو که بودید شما را به صفحه اصلی پرتاب می کرد. نکته تازه دیگر
در ساختار این گوشی استفاده از گرافیک ساده بر پایه نقطه ها بود که توسط
این نقطه ها شکل های ساده ای به نمایش در می آمد. ظاهر آنتن خارجی این گوشی
نیز به نسبت مدل های قبلی کاملا کوچکتر شده بودمدل بعدی گوشیی بود با نام
Nokia 8110 که اولین گوشی کشوئی دنیا نیز به حساب می آمد (Slider)
در همین روزها بود که نسل سوم گوشی های نوکیا با نام DCT3 متولد شد.
گوشی های فراوانی نظیر سری 51XX و 61XX که گوشی هایی بودند که برای
اولین بار میان مردم عادی رواج پیدا کردند و برای اولین بار دارای بازی و
ساعت زنگ دار (Alarm) بودند. از توضيحات ديگر ميگذريم تا به نوامبر 2000
برسيم كه یکی از بزرگترین و تاثیر گذار ترین اتفاقات دنیای موبایل پا به
عرصه وجود گذاشت در حقیقت نسل سوم Communicator های نوکیا با نام 9210
بود که در آن علاوه بر استفاده از پردازنده های جدید ARM سیستم عامل جدید
و نو ظهوری نیز در ساختارش دیده می شد : Symbian . و این آغازی بود بر
یک جریان تاثیر گذار
بوجود آمدن سيمبيان
حال كمي به عقب برميگرديم تا به سراغ روزهاي ابتدايي سيميان برويم . داستان
ما از شرکت کوچک انگلیسی-کانادائی با نام Psion آغاز می شود که در سال
1980 با هدف تولید نرم افزارهای سرگرمی که عمدتا بازی های مبتنی بر
کامپیوترهای اولیه ZX81 بود ، بوجود آمد (نام Psion برگرفته از
Potter Scientific Instruments Or Nothing).
از سالهاي 1964 تا 1977 Psion محصولات فراواني ارائه كرد از جمله Psion
Organiser ،که در حقیقت نسخه ابتدائی PDA های امروزی ست،و به آرامي پا
در عرصه سخت افزاری نیز گذاشت در اين بين اين شركت پلاتفرم خود SIBO و بعد
از آن سيستم عامل خود EPOCرا معرفي كرد اولین نسخه این سیستم عامل جدید بر
پایه تکنولوژی 16 بیتی ارائه و زبان برنامه نویسی که در ساختار آن به کار
گرفته شده بود زبان اسمبلی و C بود و در سال 1997 نخستین نمونه از سیستم
عامل جدید با نام EPOC 32 در جدیدترین PDA شرکت به نمایش گذاشته شد
(که اینک به اختصار تنها EPOC نامیده می شد) با زبان برنامه نویسی
قدرتمند C++ و ساختار جدید کد نویسی خود کاملا از رقیب کهنسال خود
بالاتر و سریع تر بود. یکی از نکات مهم در ساختار این سیتم عامل این بود
که EPOC تنها برای پردازنده های ARM نوشته و بهینه شده بود.
در همین اثنا بود که Psion تصمیم گرفت امتیاز تولیدمحصولات بر پایه این
سیستم عامل را با شرکت دیگری شریک شود، اولین شرکت در این میان شرکت کوچکی
بود با نام "Geofox" که تنها با تولید چیزی نزدیک به 1000 عدد از
محصولات Psion کناره گیری خود را اعلام کرد.بعد از آن شرکت بزرگ
Ericsson و چندین نام کوچکتر در این میان مطرح گردیدند . تا اینکه در سال
1998 شرکت Psion با شراکت با بزرگان دنیای موبایل یعنی Ericsson،
Motorola و Nokia به کل متحول گردید
و سیستم عامل EPOC از ویرایش ششم به بعد با نام Symbian خوانده شد.
سري هاي سيمبيان
شاید مهمترین نکته قابل بررسی در ساختار Symbian نگارش های متفاوت آن
است، این نگارش ها و یا رابط های کاربری هر کدام به شیوه خود از مزایای
Symbian بهره مند شده اند و هر کدام نیز به شیوه خود یک SDK برای
برنامه نویسان Symbian فراهم می کنند(Software Developing Kitیا SDK
بطور خلاصه مجموعه ای از ابزارهای طراحی و توسعه در هر نرم افزار است که
در حقیقت تولید کننده یک برنامه نظیر یک سیستم عامل با انتشار آزادانه
SDK آن سیستم عامل به برنامه نویسان اجازه می دهد که با استفاده از
ساختار سیستم عامل نسبت به گسترش استفاده عموم از آن با استفاده از برنامه
های مختلف نوشته شده اقدام نمایند و به بیانی ساده تر تولید کننده راهی را
به برنامه نویس نشان می دهد که بتواند بدان صورت برنامه های مختلف را
برای آن بنویسند) .
عمده ترین رابط های کاربری موجود برای Symbian رابط های کاربری UIQ و
S60 هستند که هر کدام نیز توسط گوشی های مختلفی استفاده می شوند، و در
این میان هرکدام از این دو نیز برای خود ویژگی های منحصر به فردی دارند.
S60 رابط کاربری عمده گوشی های نوکیا می باشد ( مثل 6600 - 6630 - 3230 -
7610 - 6670 - گوشيهاي N-Gage - گوشيهاي سري N و ... )و توسط آنها نیز به
سایر شرکت ها جهت استفاده از آن مجوز داده می شود شرکت هایی نظیر :
Lenovo ،LG Electronics ،Panasonic و Samsung (گوشي زيمنس SX1 -
گوشيهاي سندو ( X2 - X ) گوشي پاناسونيکX700 - گوشي سامسونگ D710 و چند
گوشي ديگر مي شود)
ورژن هايي که تا بحال بــــراي اسمارت فونهاي سيمبين منتشر شده اينها بوده
اند: 6 ۱/۶ - 7 - 8 -۱/۸ و چند ورژن ديگر اکثر نرم افزارهاي موجود براي سري
60 حتما در ورژن 7 کار میکنند و اين به دليـل موقعيت خوب اين ورژن است.
از مشکلات ورژنهاي ديگر مي توان به عدم پشتيباني تــم در گوشيهاي ورژن 6 و
1/6 اشاره کرد که البته امکان اين هست که باانجام بعضي عمليات بر روي گوشي
اين قابليت را فعال کرد( مثل هک و ... ) که البته اصلا توصيه نميگردد .
مشخصه عمده گوشی های دارای رابط کاربری S60 این است که در آنها می توان
از برنامه های مبتنی بر Java MIDP، C++ و Python نیز استفاده نمود.
S60 دارای سه نگارش مختلف است که به ترتیب عبارتند از نگارش اولیه در
سال 2001 ، نگارش Second Edition در سال 2004 و نگارش 3rd Edition در
سال 2005 که در میان این نگارش ها نیز هر از چند گاهی اصلاحیه هایی با نام
Feature Pack ها ارائه می گردد.
رزولوشن پیش فرض S60 در نگارش اولیه 208×176 پیکسل بود که از Feature
Pack شماره 3 نگارش دوم S60 به بعد این رابط توانائی ساپورت رزولوشن
های 208×176 ، 320×240 و 416×352 پیکسلی را متناسب با نوع گوشی دارا شد (در
این میان مثلا Nokia N90 اولین گوشی بود که با رزولوشن 416×352 پیکسلی
ارائه شد).
البته در این میان رزولوشن های عجیب و غریب متناسب با ظاهر گوشی شکل گرفت
مثلا Siemens SX1 با رزولوشن 220×176 و یا Nokia 5500 با رزولوشن
208×208 پیکسلی.
زيـرمجموعه ي ديگر ،اسمارت فونهاي سري 80 هستند . گوشيهايي که در اين ســــــــري از
سيمبين قرار گرفته اند و در واقع اين سيستم عامل براي آنها طراحي شده ،
اسمارت فون هاي نوکيا با پيشوند 90 هستند ( مثل 9500 - 9300 - 9290 - 9210i
و ... ) به اندازه سري60 براي آنها نرم افزاروجود ندارد . زيرمجموعه ي
ديگر اسمارت فونهاي سري 90 هســــتند. اين سيستم عامل براي دو گوشي از
نوکيا با نامهاي 7710 و 7700 طراحي شده است.
از لحاظ سيتم عاملي امکانات زياد و خوبي را به کاربر ارائــه مي دهد . اما مشکل ساپورت
نرم افزار مثل گوشيهاي سري 80 در اين زير مجموعه هم به چشم مي خورد.
و اما رابط کاربری UIQ بر مبنای زبان برنامه نویسی C++ شکل گرفته است و
در آن می توان از برنامه های Java نیز استفاده کرد (خبری از پشتیبانی
از Python در آن نیست).
عمده ترین استفاده کننده رابط کاربری UIQ ،گوشی های سونی اریکسون هستند
که البته در میان نوکیایی ها هم گوشی ای مثل Nokia 6708 وجود دارد که
دارای UIQ می باشد.
ظاهر بسیار آسان و امکانات بسیار فراوان، UIQ را به سیستمی ایده آل تبدیل
کرده است. یکی از نکات مثبت در درون UIQ خصوصیتی ست که در آن تمامی
تغییرات بوجود آمده در یک Application بصورت کاملا خودکار حتی هنگامی که
برنامه هنوز باز است در آن ذخیره می گردد و کاربر به هیچ عنوان نگرانی
بابت از دست دادن اطلاعات باز بروی صفحه را ندارد.
ورژن های مختلفی از UIQ ارائه گردیده است که هر کدام در نوع خود تفاوت
هایی با دیگری دارد ولیکن یکی از نکات مشترک در ساختار آنها شکل گرفتن
تقریبا تمامی آن ها بر پایه صفحه حساس به تماس و قلم است. رزولوشن صفحه
نمایش در نسخه های UIQ 1.X و UIQ 2.X برابر 320×208 پیکسل و در نسخه
UIQ 3.X بر پایه 320×240 پیکسل می باشد.
یکی از نکات جالب در مورد گوشی های دارای UIQ مسئله عمق رنگ است که با
توجه به مدل گوشی، این عمق رنگ 12 بیت (با 4096 رنگ) ،16 بیت (با 65 هزار
رنگ) و یا 18 بیت (با 262 هزار رنگ) می باشد که شاید این یکی از دلایل 16
میلیون رنگی نبودن گوشی های سونی اریکسون باشد(حداقل در مورد مدل های سیستم
عامل دار آن).
آخرین نسخه ای که از UIQ منتشر شده است نسخه 3.1 آن است که تا بحال فقط
در گوشی Motorola Z8 دیده شده است. البته گوشی استثنائی موتورولا با
نام Motorola Z10 که فقط چند روز از معرفی آن می گذرد ، نیز از این رابط
استفاده کرده است.
آخرين مطالب:
تا بحال حدود 10 ورژن از سيستم عامل سيمبين وارد بازار شده اند که آخرین
نسخه استفاده شده در گوشی های معمول نسخه 9.2 آن است .آخرین نسخه هایی هم
که به نمایش درآمده ولی هنوز خبری از استفاده آنها در گوشی های موبایل نیست
نسخه های 9.3 و 9.5 می باشد که به ترتیب در جولای 2006 و مارچ 2007 به
نمایش درآمده اند.( يا حداقل ما از آن بي خبريم)
در مورد ساختار سيمبيان زياد توضيح نميدهيم زبانهاي برنامه نويسي سيستم
عامل بالا تا حدودي ذكر شد فقط نكته را براي اطلاع خوانندگان ذكر ميكنيم كه
Symbian از سه لايه يه نامهاي تشكيل شده كه هر كدام خود از اجرا و بخشهايي
ديگر تشكيل شده اند و وظايف خاص خود را بر عهده دارند
آخرین نکاتی که در رابطه با Symbian به نظر ناگفته می آید یکی این است
که این سیستم عامل بخاطر ساختار داخلی آن تنها با پردازنده های خانواده
ARM متناسب است. نکته دیگر هم سهم شرکتهای بزرگ در Symbian است که در
آن نوکیا با 47.9% پیشتاز است و پس از آن Ericsson با 15.6% ،
SonyEricsson با 13.1% ، پاناسونیک با 10.5% ، Siemens با 8.4% و
سامسونگ با 4.5% قرار دارند.
